Tussen de Bogen 59
1013 JB Amsterdam
T 020-5285851
F 020-5285852
info@stadsverkenningen.nl

Stadsontwikkeling in de hak van Italië

De Italiaanse schrijver Carlo Levi publiceerde in 1945 het boek Cristo si è fermato a Eboli (Christus kwam niet verder dan Eboli). Levi bedoelde hiermee dat de beschaving ophield bij Eboli, een stad ten oosten van Salerno. Hij werd hiermee geconfronteerd toen hij in de fascistische periode als politieke banneling naar de plaats Aliano, in de provincie Matera, werd gestuurd.

In deze collegereeks wordt de schijnwerper gericht op het gebied ten zuiden van Eboli, de regionen Basilicata en Apulië en staat de vraag centraal of deze gebieden zijn achtergebleven door verwaarlozing van de overheid of door interne factoren?

Kunnen we eigenlijk wel over het Zuiden als een eenheid spreken en zo ja vanaf wanneer? We volgen de ontwikkelingen van dit gebied vanaf de klassieke oudheid. Al vroeg in de klassieke oudheid ontstonden er inheemse en Griekse steden in het vooral agrarische gebied. Ook in de Romeinse tijd was er interactie tussen stad en platteland. In de middeleeuwen kwamen de kuststeden van Apulië met hun grote romaanse kathedralen tot bloei. Daarnaast was er de vorst die het gebied probeerde te overheersen. Vooral de Stupor Mundi, keizer Frederik II heeft veel indrukwekkende bouwwerken tot stand gebracht om zijn macht in het gebied af te dwingen.

In de vroegmoderne tijd werd het gebied afgeroomd en verdwenen de opbrengsten naar Napels waar de vorst en de edelen waren gevestigd. Aan deze exploitatie van het gebied zal een afzonderlijk college worden gewijd. Omdat de industrialisatie zich in het 19de-eeuwse Italië in de noordelijke regio's voltrok, raakte het zuiden economisch achterop. Daarmee ontstond de kwestie van de Mezzogiorno, het achtergebleven zuiden. Veel inwoners van Basilicata zochten in de 19de en 20ste eeuw een goed heenkomen in Amerika. De steden van Apulië hadden meer werkgelegenheid te bieden. In het laatste college wordt de vraag gesteld hoe het fascistische regime en de na-oorlogse overheid met beide regio's zijn omgegaan.

Na de colleges wordt een reis gemaakt naar het gebied, dat rijk is aan Romeinse resten zoals de Via Appia, het Michaels heiligdom in de Gargano, de historische steden aan de kust, Romaanse kathedralen, kastelen van Normandiërs en Staufen, de typisch barokke kerken in Lecce en omgeving, de grotwoningen in Matera en de inrichting van de moderne bedevaartsplaats voor Padre Pio.

Colleges

De colleges vormen de introductie op een studiereis naar de hak van Italië. Het is ook mogelijk de colleges te volgen zonder deelname aan de reis.

  1. Christus kwam niet verder dan Eboli
  2. Vroege vestigingsgeschiedenis
  3. Eric Moormann — De Via Appia
  4. De Longobarden
  5. Middeleeuwse steden
  6. Het Apulische bouwprogramma van Frederik II
  7. De slag van Lepanto
  8. De exploitatie van Apulië en Basilicata in de 17e en 18e eeuw
  9. De eenwording van Italië en de kwestie van het Zuiden
  10. Apulië en Basilicata onder het fascisme en als deel van de republiek

Reis

dag 1   
Vlucht Amsterdam-Napels. Rit naar Benevento.
Wandeling door Romeins Benevento.
Overnachting Benevento

dag 2
Benevento: wandeling door Longobardisch Benevento
Rit naar Venosa: lunch + wandeling. Rit naar Lucera.
Overnachting Lucera

dag 3
Lucera: bezoek aan het Castello in Lucera
Busrit naar Castel del Monte en Trani. Lunch + wandeling in Trani
Overnachting Lucera

dag 4
Rondrit door de Galgano:
1. bezoek aan S.M. di Siponto
2. het Padre Pio-centrum in S.G. Rotondo
3. het grotheiligdom voor de aartsengel Michaël in Monte San Angelo
Overnachting Lucera

dag 5
Vertrek uit Lucera en busrit via Bari naar Polignano a Mare
In Bari één van de twee wandelingen:
1. de oude stad
2. de 19de en 20ste eeuwse uitbreiding
Overnachting Polignano a Mare

dag 6
Bari:1 wandeling (zie dag 5) + 1 dagdeel vrij
Overnachting Polignano a Mare

dag 7
Vertrek uit Polignano naar Lecce. Onderweg:
bezoek aan de opgraving van Egnazia, het trulli-dorp Alberobello (koffiestop) en het oude centrum van Brindisi (wandeling + lunch)
Overnachting Lecce

dag 8-9
Lecce. Gedurende deze dagen zijn er drie wandelingen + 1 vrij dagdeel
1. vroege stadsontwikkeling tot 1600
2. Lecce’s bloeitijd na Lepanto
3. Otranto, bezichtiging kathedraal
Overnachting Lecce

dag 10
Vertrek Lecce, dagtocht door de Salento met bezoeken aan Galatina en Gallipoli. Via Taranto naar Matera.
Overnachting Matera

dag 11
Matera. Twee wandelingen in Matera:
1. de bovenstad en de Sassi
2. de nieuwbouw
Overnachting Matera

dag 12
Rit Matera-Napels. Terugvlucht Napels.