De Engelse historicus Mark Mazower publiceerde in 2004 een briljante stadsgeschiedenis onder de titel Salonica, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430-1950. Hij schetst de gecompliceerde geschiedenis van een stad die sinds de 15de eeuw uit drie belangrijke bevolkingsgroepen bestond: de christenen, de Turken (moslims) en de Joden. Mazower schetst een beeld van de manier waarop deze groepen samenleefden in het pre-moderne Thessaloniki. Hij heeft daarnaast ook aandacht voor de manier waarop de verschillende groepen een eigen geschiedbeeld van de stad schiepen. Het boek werd terecht met allerlei prijzen beloond.

Zo´n gelaagde stad met ook nog een groot laatklassiek en middeleeuws verleden is een uitgelezen onderwerp voor een collegereeks en een reis. Bovendien is het huidige Macedonië een gebied met een lange en grootse geschiedenis. We zullen ons daarom niet alleen op de stad Thessaloniki richten, maar ook op de geschiedenis van het oude koninkrijk Macedonië, dat onder de koningen Phillipus II en zijn zoon Alexander de Grote veranderde in een Griekse grootmacht en ten slotte in een wereldrijk.

Deze keer is er dus een stadsgeschiedenis en een verhaal over de ontwikkeling van een koninkrijk in de 4de en 3de eeuw voor Christus die het onderwerp vormen van een collegereeks en een studiereis. Beide onderwerpen zijn op zich al de moeite waard, maar krijgen een extra dimensie doordat de geschiedenis zich hier als meerduidig manifesteert. Door de beeldvorming heen zijn de nationale belangen voortdurend zichtbaar. Hoe gaan de Grieken om met hun ´Turks´ verleden? Daarvoor kijken we rond in Thessaloniki, Veria en Kavala. Waarom is er een probleem met de naam Macedonië? Aan deze kwestie wijden we een college. Hoe werd in Griekenland gereageerd op de Holocaust die het leven van bijna alle Joden van Thessaloniki kostte? Hiervoor wandelen we langs Joodse herinneringsplekken in Thessaloniki.

1. Thessaloniki, een inleiding

2. Macedonië. Van koninkrijk tot wereldrijk

3. Macedonische urbanistiek en grafcultuur

4. Turken en Grieken in het Osmaanse Rijk, 1430-1912

5. De Griekse strijd voor onafhankelijkheid in internationaal perspectief (1814-1914)

6.De film Z (in bioscoop Kriterion)

7.Twee Macedoniës

WANDELINGEN
1. Introductiewandeling: zicht op Thessaloniki
Bustocht langs de muren omhoog naar het hoog gelegen fort, vanwaar de stadsontwikkeling in grote lijnen zichtbaar is.

2. Thessaloniki in de oudheid
Deze wandeling voert door de stad, waar een groot keizerlijk paleis zichtbaar is en naar het archeologisch museum.

3. Het Byzantijnse Thessaloniki
Uit de middeleeuwse geschiedenis van de stad zijn nog vele monumenten, kerken en kloosters overgebleven. Een aantal daarvan wordt bezocht.

4. De Turkse tijd
Het Turkse verleden van de stad blijft een ingewikkeld probleem voor het moderne zelfbeeld van de inwoners. In deze wandeling bekijken we 15de en 16de-eeuwse Turkse restanten, maar ook de aat 19de-eeuwse Turkse vernieuwing van de stad.

5. Joods Thessaloniki
Thessaloniki kent een lang Joods verleden. In 1492 vestigden zich er vele duizenden Spaanse Joden die hun vaderland hadden verlaten na de reconquista. Zij waren de grondleggers van een grote Joodse gemeenschap en cultuur. De Holocaust maakte daar een einde aan. We wandelen door een oude Joodse wijk, bezoeken het Joods museum en staan stil bij de laatste fase van de Joodse geschiedenis van de stad.

6. Het Exohon-district
In de 19de eeuw breidde de stad zich in oostelijke richting uit. Er ontstond een echte villawijk. Nu staan de villa´s verscholen in een na-oorlogse entourage.

7. 20ste eeuws Thessaloniki
In 1917 werd Thessaloniki getroffen door een geweldige stadsbrand die een groot deel van de stad in as legde. Er werd een stedelijk plan aangenomen dat gedeeltelijk ook is uitgevoerd.

DAGTOCHTEN
1. Amphipolis, Philippi, Kavala
Een tocht in oostelijke richting brengt ons naar de twee grote opgravingen van Amphipolos en Philippi. Er wordt geluncht in Kavala, een stad met vele verwijzingen naar het Turkse verleden.

2. Pella, Vergina, Veria
Een tocht in westelijke richting leidt naar het centrum van het oude Macedonische koninkrijk. De jonge hoofdstad Pella wordt aangedaan en ook de oude hoofdstad, Vergina, waar de indrukwekkende grafheuvel van Philippos II wordt bezocht. In Veria kijken we naar Turkse restanten.

3. Dion
Een bustocht in zuidwestelijke richting brengt ons tot aan de voet van de berg Olympus. Daar ligt de uitgebreide opgraving van Dion.